ตารางการจัดการเล่นเพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็กตามวัย

อายุ

พัฒนาการ

การเล่น

1-3 เดือน

เคลื่อน ไหวร่างกาย แขน ขา ได้ 2 ข้างเท่ากัน สำรวจสิ่งต่างๆรอบๆตัว จ้องมองและเคลื่อนสายตาตามวัตถุที่เคลื่อนที่ใช้มือคว้า เอื้อมหยิบสิ่งของ อาจจะจับถูกบ้างผิดบ้าง เนื่องจากการประสานงานระหว่างกล้ามเนื้อตาและมือยังไม่สมบูรณ์

การ อุ้มสัมผัสพูดคุย เด็กจะยิ้มและตอบสนองต่อเสียงรอบข้าง ของเล่นกระตุ้นสายตา โมบายสีสดใสกรุ๋งกริ๋งเขย่ามีเสียงดัง ฟังเพลงบรรเลงเบาๆ

4-5 เดือน

เด็ก เริ่มจำวัตถุและบุคคลใกล้ชิดได้ คอแข็ง พลิกคว่ำได้ ใช้แขนได้ดีขึ้น หมุนตัวหรือคืบไปข้างหน้าได้ พยายามไขว่คว้าสิ่งของที่ต้องการด้วยตัวเอง ชอบถือของเล่นฟาดไปมา จับของเล่นเข้าปาก จับให้นั่งได้แต่ยังนั่งเองไม่ได้

ของ เล่นที่ใช้มือจับ เขย่ามีเสียง  ควรเป็นของเล่นที่ปลอดภัย ไม่มีความคม และเอาเข้าปากได้โดยไม่เป็นอันตราย เมื่อเล่นยอกล้ออารมณ์ดีจะหัวเราะเสียงดัง

5-6 เดือน

เคลื่อน ไหวได้คล่องขึ้น สนใจสิ่งต่างๆรอบตัว  อยากรู้อยากเห็น อยากหยิบจับของทุกอย่างที่มองเห็น บางคนสามารถนั่งได้เอง เมื่อจับยืนเท้าสองข้างจะวางแนบกับพื้น เด็กบางคนจะร้องเมื่อเห็นคนแปลกหน้า

ของเล่นที่จับแกว่งแล้วมีสียงดัง ยางกัดนิ่มๆ กล่องดนตรี เล่นกับเงาตัวในกระจก

6-7 เดือน

นั่งพิงเก้าอี้ได้ นั่งตามลำพังได้ มองของเล่นและพิจารณารายละเอียด

ของเล่นประเภทที่มีเสียง เล่นรุนแรงขึ้น เล่นตุ๊กตาล้มลุก ตุ๊กตาไขลาน ชอบเพลงที่มีจังหวะ

7-8 เดือน

คลาน ได้ เริ่มซน บางคนชอบปีนขึ้นเก้าอี้ คลานขึ้นบันได  ชอบรื้อของเล่นออกจากกล่อง/ตะกร้า ของเล่น ใช้มือปัดออกเมื่อไม่ต้องการสิ่งนั้น เมื่อถูกแย่งของจะโกรธและร้องไห้ ฟันเริ่มขึ้น

ของ เล่นชนิดเดิมที่มีเสียง เริ่มสนใจสิ่งของภายในบ้าน ชอบเล่นของเล่นชิ้นใหญ่ เช่น ไม้ขนไก่ ที่ตักผงขยะ โทรศัพท์ เลือกของเล่นด้วยตัวเอง

8-9 เดือน

คลาน ได้คล่องขึ้น คลานไปไหนๆก็ได้ เริ่มปีนขึ้นเฟอร์นิเจอร์ภายในบ้าน เริ่มเข้าใจความหมายของคำพูดและเปล่งเสียงได้ เช่น หม่ำๆ เลียนแบบคำสั่งง่ายๆได้ เช่น “บ๊ายบาย สาธุ”

เล่นจ๊ะเอ๋เป็น ชอบใจจะหัวเราะเสียงดัง ชอบเล่นที่เคาะแล้วมีเสียงดัง เช่น กลอง ระนาด ขยับร่างกายตามจังหวะเพลง

9-10 เดือน

เกาะ ยืนได้ บางคนเกราะเดินได้ ซนมากขึ้นและไม่อยู่นิ่ง สนใจสิ่งของทุกอย่างที่มองเห็น ชอบเลียนแบบท่าทางผู้ใหญ่ เข้าใจคำว่า ไม่ หย่าทำ

สนใจ สิ่งแวดล้อมในบ้าน ชอบเล่นของใช้ในบ้าน เช่น ถ้วยชามช้อน ขวดเครื่องสำอาง ปลั๊กไฟ เล่นเพราะสำรวจ อยากรู้อยากเห็น ต้องเฝ้าดูอย่างใกล้ชิดและคอยระมัดระวังอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นจากความรู้ เท่าไม่ถึงการณ์ของเด็ก

10-11 เดือน

เมื่อ เกาะเดินเก่งขึ้น เด็กก็จะเริ่มปล่อยมือและตั้งไข่ เปิดบานประตูเล็กได้ เปิดลิ้นชักได้ อยากทดลองทำทั้งๆที่รู้ว่าห้ามทำ บางคนเรียก พ่อ แม่ ได้

เล่นของเล่นที่เป็นบล็อกจับเข้าจับออก ฆ้อนตอกหมุดเป็นสีๆ ดูหนังสือภาพ เปิดหนังสือภาพ เป่ากันหันลม เป่าฟองสบู่   

11-12 เดือน

เริ่ม ก้าวเดิน ไต่ขึ้นบันไดได้เอง พูดเป็นคำได้ เช่น หมา ป้า ไป ไม่ เด็กบางคนอาจจะยังไม่พูดแต่ฟังรู้เรื่อง มีความอยากรู้อยากเห็นมากขึ้น ชอบเที่ยวนอกบ้าน

เล่นเชิงสำรวจ เล่นรถลาก เล่นสนามเด็กเล่น แกว่งชิงช้า ม้าโยก ม้าหมุน

1-1¹/₂ ปี

เดิน ได้เอง  ถือถ้วยน้ำดื่มเองได้ ใช้ช้อนตักอาหารเข้าปากได้บ้าง เมื่อกลัวจะเกาะติดแม่หรือพี่เลี้ยง ชอบสำรวจนอกบ้าน พูดเป็นคำๆ และพูดได้หลายคำ เรียกชื่อคนใกล้ชิดได้

เรียน รู้นอกบ้าน เที่ยวสวนสัตว์ ฝึกพูดและจำภาพในสมุดภาพ ฟังนิทานก่อนนอน เล่นตุ๊กตารูปคนและรูปสัตว์ เล่นรถ นั่งบนรถทีใช้ขายันไปข้างหน้า

1¹/₂ -2 ปี

เดิน ได้มั่นคง ขึ้นบันไดได้ วิ่งได้ บางคนเริ่มเดินถอยหลังได้ มีความเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น พูดคุยรู้เรื่อง แสดงความเป็นเจ้าของในของใช้ของตน เช่น รองเท้า ถ้วยชาม ของเล่น หนังสือ

เล่น เครื่องเล่นกลางสนาม เล่านิทานเสริมสร้างจินตนาการ ต่อบล็อกรูปทรงเรขาคณิต ขีดเขียนบนกระดาษ ปั้นดินน้ำมัน เต้นตามจังหวะเสียงเพลง

2-3 ปี

วิ่งเร็วขึ้น ช่วยตัวเองได้มากขึ้น แต่งตัวได้บางส่วน รับประทานอาหารเองได้  จัดดินสอขีดเขียนได้

ชอบ เล่นนอกบ้าน เล่นทราย เล่นน้ำ ปั่นจักยานสามล้อได้ ต่อบล็อก วาดรูประบายสี ดูการ์ตูน เล่นกับเพื่อนวัยเดียวกันได้แต่เล่นได้ไม่นาน ถ้าเล่นในบ้านจะเล่นได้ไม่นาน จินตนาการสูง ชอบเล่นบาบาทสมมุติกับเพื่อน

3-4 ปี

จินตนาการ สร้างสรรค์พัฒนารวดเร็วมาก ทำกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตัวเองหลายอย่าง ชอบช่วยงานบ้าน มีความอยากรู้อยากเห็น ต้องการค้นหาสิ่งใหม่ๆ เด็กจะมีคำถามถามผู้ใหญ่อยู่บ่อยๆ เล่าเรื่องสั้นๆได้

เล่น ของเล่นชนิดเดิม เริ่มแยกเพศ เด็กชายเล่นรถ/หุ่นยนต์ เด็กหญิงเล่นตุ๊กตา แต่งตัวตุ๊กตา ชุดทำครัว ปั้นดินน้ำมัน เล่นเกมแบบมีกติกาการเล่นได้ ฝึกว่ายน้ำได้ หัดถีบจักยาน

4-5  ปี

ใช้ แขนขาได้อย่างอิสระตามต้องการ กระโดด ตีลังกา ยืนขาเดียว ว่ายน้ำเป็น เด็กบางคนขี่จักรยาน 2 ล้อได้ เด็กจะจดจำเครื่องหมายและสัญลักษณ์ต่างๆได้แม่นยำ รู้จักวัน เวลา สี มีความฝันตามจินตนาการ

เริ่ม มีความชอบในการเล่นที่แตกต่างกัน เช่น ชอบร้องเพลง/เสียงเพลง ชอบกีฬา ชอบหนังสือ ชอบศิลปะ ชอบเล่นสิ่งที่ชอบและเล่นซ้ำๆไม่รู้จักเบื่อ สนุกและมีความสุขกับการเล่นสิ่งนั้นๆ

5-6 ปี

สามารถ ทำกิจวัตรประจำวันของตนเองได้และมีความรับผิดชอบ รู้จักความอดทน รู้หน้าที่ ทำกิจกรรมร่วมกับกลุ่มเพื่อนๆได้ กล้าแสดงความคิดเห็นของตนเอง

เล่นเหมือนเดิม เล่นกับเพื่อนเป็นกลุ่ม เล่นเป็นทีม เช่น วิ่งเปี้ยว วิ่งผลัด มอญซ่อนผ้า

6-9 ปี

เรียนรู้พฤติกรรมการเข้าสังคมได้ดี มีวัฒนธรรมและมารยาททางสังคม ต้องการเป็นที่ยอมรับในกลุ่มเพื่อน

เล่นรวมกันทั้งเพศหญิงและเพศชาย เล่นเกมที่มีแพ้และชนะ เล่นกีฬากลางแจ้ง ขี่จักรยาน กระโดดเชือก เตะบอล

10-12 ปี

ร่าง กายเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงด้านอารมณ์ด้วย เริ่มเป็นตัวของตัวเอง ชอบอิสระ ตัดสินใจเอง ไม่ชอบให้ผู้ใหญ่ยุ่งเรื่องส่วนตัว เริ่มสนใจเพื่อนเพศตรงข้าม สัมพันธภาพระหว่างเพศไม่แน่นอน มีความคิดริเริ่มในการทำโครงการต่างๆ อ่านหนังสือได้ดีเกือบเท่าผู้ใหญ่

การ เล่นลดลง ชอบการแข่งขันเป็นกลุ่ม เล่นกีฬาที่ต้องใช้ทักษะมากขึ้น เด็กชายเล่นเครื่องยนต์กลไก เด็กหญิงชอบงานบ้าน งานฝีมือ หัตถกรรมต่างๆ