การเล่นเพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็ก
การเล่นเป็นกิจกรรมสำคัญสำหรับเด็ก เปรียบเสมือนการทำงานของวัยผู้ใหญ่ การจัดการเล่นที่สอดคล้องกับความสามารถและทักษะของเด็กแต่ละวัย จะช่วยส่งเสริมพัฒนาการเด็กให้มีความก้าวหน้ามากยิ่งขึ้น
ตารางการจัดการเล่นเพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็กตามวัย |
||
อายุ |
พัฒนาการ |
การเล่น |
1-3 เดือน |
เคลื่อน ไหวร่างกาย แขน ขา ได้ 2 ข้างเท่ากัน สำรวจสิ่งต่างๆรอบๆตัว จ้องมองและเคลื่อนสายตาตามวัตถุที่เคลื่อนที่ใช้มือคว้า เอื้อมหยิบสิ่งของ อาจจะจับถูกบ้างผิดบ้าง เนื่องจากการประสานงานระหว่างกล้ามเนื้อตาและมือยังไม่สมบูรณ์ |
การ อุ้มสัมผัสพูดคุย เด็กจะยิ้มและตอบสนองต่อเสียงรอบข้าง ของเล่นกระตุ้นสายตา โมบายสีสดใสกรุ๋งกริ๋งเขย่ามีเสียงดัง ฟังเพลงบรรเลงเบาๆ |
4-5 เดือน |
เด็ก เริ่มจำวัตถุและบุคคลใกล้ชิดได้ คอแข็ง พลิกคว่ำได้ ใช้แขนได้ดีขึ้น หมุนตัวหรือคืบไปข้างหน้าได้ พยายามไขว่คว้าสิ่งของที่ต้องการด้วยตัวเอง ชอบถือของเล่นฟาดไปมา จับของเล่นเข้าปาก จับให้นั่งได้แต่ยังนั่งเองไม่ได้ |
ของ เล่นที่ใช้มือจับ เขย่ามีเสียง ควรเป็นของเล่นที่ปลอดภัย ไม่มีความคม และเอาเข้าปากได้โดยไม่เป็นอันตราย เมื่อเล่นยอกล้ออารมณ์ดีจะหัวเราะเสียงดัง |
5-6 เดือน |
เคลื่อน ไหวได้คล่องขึ้น สนใจสิ่งต่างๆรอบตัว อยากรู้อยากเห็น อยากหยิบจับของทุกอย่างที่มองเห็น บางคนสามารถนั่งได้เอง เมื่อจับยืนเท้าสองข้างจะวางแนบกับพื้น เด็กบางคนจะร้องเมื่อเห็นคนแปลกหน้า |
ของเล่นที่จับแกว่งแล้วมีสียงดัง ยางกัดนิ่มๆ กล่องดนตรี เล่นกับเงาตัวในกระจก |
6-7 เดือน |
นั่งพิงเก้าอี้ได้ นั่งตามลำพังได้ มองของเล่นและพิจารณารายละเอียด |
ของเล่นประเภทที่มีเสียง เล่นรุนแรงขึ้น เล่นตุ๊กตาล้มลุก ตุ๊กตาไขลาน ชอบเพลงที่มีจังหวะ |
7-8 เดือน |
คลาน ได้ เริ่มซน บางคนชอบปีนขึ้นเก้าอี้ คลานขึ้นบันได ชอบรื้อของเล่นออกจากกล่อง/ตะกร้า ของเล่น ใช้มือปัดออกเมื่อไม่ต้องการสิ่งนั้น เมื่อถูกแย่งของจะโกรธและร้องไห้ ฟันเริ่มขึ้น |
ของ เล่นชนิดเดิมที่มีเสียง เริ่มสนใจสิ่งของภายในบ้าน ชอบเล่นของเล่นชิ้นใหญ่ เช่น ไม้ขนไก่ ที่ตักผงขยะ โทรศัพท์ เลือกของเล่นด้วยตัวเอง |
8-9 เดือน |
คลาน ได้คล่องขึ้น คลานไปไหนๆก็ได้ เริ่มปีนขึ้นเฟอร์นิเจอร์ภายในบ้าน เริ่มเข้าใจความหมายของคำพูดและเปล่งเสียงได้ เช่น หม่ำๆ เลียนแบบคำสั่งง่ายๆได้ เช่น “บ๊ายบาย สาธุ” |
เล่นจ๊ะเอ๋เป็น ชอบใจจะหัวเราะเสียงดัง ชอบเล่นที่เคาะแล้วมีเสียงดัง เช่น กลอง ระนาด ขยับร่างกายตามจังหวะเพลง |
9-10 เดือน |
เกาะ ยืนได้ บางคนเกราะเดินได้ ซนมากขึ้นและไม่อยู่นิ่ง สนใจสิ่งของทุกอย่างที่มองเห็น ชอบเลียนแบบท่าทางผู้ใหญ่ เข้าใจคำว่า ไม่ หย่าทำ |
สนใจ สิ่งแวดล้อมในบ้าน ชอบเล่นของใช้ในบ้าน เช่น ถ้วยชามช้อน ขวดเครื่องสำอาง ปลั๊กไฟ เล่นเพราะสำรวจ อยากรู้อยากเห็น ต้องเฝ้าดูอย่างใกล้ชิดและคอยระมัดระวังอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นจากความรู้ เท่าไม่ถึงการณ์ของเด็ก |
10-11 เดือน |
เมื่อ เกาะเดินเก่งขึ้น เด็กก็จะเริ่มปล่อยมือและตั้งไข่ เปิดบานประตูเล็กได้ เปิดลิ้นชักได้ อยากทดลองทำทั้งๆที่รู้ว่าห้ามทำ บางคนเรียก พ่อ แม่ ได้ |
เล่นของเล่นที่เป็นบล็อกจับเข้าจับออก ฆ้อนตอกหมุดเป็นสีๆ ดูหนังสือภาพ เปิดหนังสือภาพ เป่ากันหันลม เป่าฟองสบู่ |
11-12 เดือน |
เริ่ม ก้าวเดิน ไต่ขึ้นบันไดได้เอง พูดเป็นคำได้ เช่น หมา ป้า ไป ไม่ เด็กบางคนอาจจะยังไม่พูดแต่ฟังรู้เรื่อง มีความอยากรู้อยากเห็นมากขึ้น ชอบเที่ยวนอกบ้าน |
เล่นเชิงสำรวจ เล่นรถลาก เล่นสนามเด็กเล่น แกว่งชิงช้า ม้าโยก ม้าหมุน |
1-11/2 ปี |
เดิน ได้เอง ถือถ้วยน้ำดื่มเองได้ ใช้ช้อนตักอาหารเข้าปากได้บ้าง เมื่อกลัวจะเกาะติดแม่หรือพี่เลี้ยง ชอบสำรวจนอกบ้าน พูดเป็นคำๆ และพูดได้หลายคำ เรียกชื่อคนใกล้ชิดได้ |
เรียน รู้นอกบ้าน เที่ยวสวนสัตว์ ฝึกพูดและจำภาพในสมุดภาพ ฟังนิทานก่อนนอน เล่นตุ๊กตารูปคนและรูปสัตว์ เล่นรถ นั่งบนรถทีใช้ขายันไปข้างหน้า |
11/2 -2 ปี |
เดิน ได้มั่นคง ขึ้นบันไดได้ วิ่งได้ บางคนเริ่มเดินถอยหลังได้ มีความเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น พูดคุยรู้เรื่อง แสดงความเป็นเจ้าของในของใช้ของตน เช่น รองเท้า ถ้วยชาม ของเล่น หนังสือ |
เล่น เครื่องเล่นกลางสนาม เล่านิทานเสริมสร้างจินตนาการ ต่อบล็อกรูปทรงเรขาคณิต ขีดเขียนบนกระดาษ ปั้นดินน้ำมัน เต้นตามจังหวะเสียงเพลง |
2-3 ปี |
วิ่งเร็วขึ้น ช่วยตัวเองได้มากขึ้น แต่งตัวได้บางส่วน รับประทานอาหารเองได้ จัดดินสอขีดเขียนได้ |
ชอบ เล่นนอกบ้าน เล่นทราย เล่นน้ำ ปั่นจักยานสามล้อได้ ต่อบล็อก วาดรูประบายสี ดูการ์ตูน เล่นกับเพื่อนวัยเดียวกันได้แต่เล่นได้ไม่นาน ถ้าเล่นในบ้านจะเล่นได้ไม่นาน จินตนาการสูง ชอบเล่นบาบาทสมมุติกับเพื่อน |
3-4 ปี |
จินตนาการ สร้างสรรค์พัฒนารวดเร็วมาก ทำกิจวัตรประจำวันได้ด้วยตัวเองหลายอย่าง ชอบช่วยงานบ้าน มีความอยากรู้อยากเห็น ต้องการค้นหาสิ่งใหม่ๆ เด็กจะมีคำถามถามผู้ใหญ่อยู่บ่อยๆ เล่าเรื่องสั้นๆได้ |
เล่น ของเล่นชนิดเดิม เริ่มแยกเพศ เด็กชายเล่นรถ/หุ่นยนต์ เด็กหญิงเล่นตุ๊กตา แต่งตัวตุ๊กตา ชุดทำครัว ปั้นดินน้ำมัน เล่นเกมแบบมีกติกาการเล่นได้ ฝึกว่ายน้ำได้ หัดถีบจักยาน |
4-5 ปี |
ใช้ แขนขาได้อย่างอิสระตามต้องการ กระโดด ตีลังกา ยืนขาเดียว ว่ายน้ำเป็น เด็กบางคนขี่จักรยาน 2 ล้อได้ เด็กจะจดจำเครื่องหมายและสัญลักษณ์ต่างๆได้แม่นยำ รู้จักวัน เวลา สี มีความฝันตามจินตนาการ |
เริ่ม มีความชอบในการเล่นที่แตกต่างกัน เช่น ชอบร้องเพลง/เสียงเพลง ชอบกีฬา ชอบหนังสือ ชอบศิลปะ ชอบเล่นสิ่งที่ชอบและเล่นซ้ำๆไม่รู้จักเบื่อ สนุกและมีความสุขกับการเล่นสิ่งนั้นๆ |
5-6 ปี |
สามารถ ทำกิจวัตรประจำวันของตนเองได้และมีความรับผิดชอบ รู้จักความอดทน รู้หน้าที่ ทำกิจกรรมร่วมกับกลุ่มเพื่อนๆได้ กล้าแสดงความคิดเห็นของตนเอง |
เล่นเหมือนเดิม เล่นกับเพื่อนเป็นกลุ่ม เล่นเป็นทีม เช่น วิ่งเปี้ยว วิ่งผลัด มอญซ่อนผ้า |
6-9 ปี |
เรียนรู้พฤติกรรมการเข้าสังคมได้ดี มีวัฒนธรรมและมารยาททางสังคม ต้องการเป็นที่ยอมรับในกลุ่มเพื่อน |
เล่นรวมกันทั้งเพศหญิงและเพศชาย เล่นเกมที่มีแพ้และชนะ เล่นกีฬากลางแจ้ง ขี่จักรยาน กระโดดเชือก เตะบอล |
10-12 ปี |
ร่าง กายเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงด้านอารมณ์ด้วย เริ่มเป็นตัวของตัวเอง ชอบอิสระ ตัดสินใจเอง ไม่ชอบให้ผู้ใหญ่ยุ่งเรื่องส่วนตัว เริ่มสนใจเพื่อนเพศตรงข้าม สัมพันธภาพระหว่างเพศไม่แน่นอน มีความคิดริเริ่มในการทำโครงการต่างๆ อ่านหนังสือได้ดีเกือบเท่าผู้ใหญ่ |
การ เล่นลดลง ชอบการแข่งขันเป็นกลุ่ม เล่นกีฬาที่ต้องใช้ทักษะมากขึ้น เด็กชายเล่นเครื่องยนต์กลไก เด็กหญิงชอบงานบ้าน งานฝีมือ หัตถกรรมต่างๆ |
อ้างอิง : http://www.med.cmu.ac.th